Celem pracy była charakterystyka behawioryzmu bydła ras limousine i highland utrzymywanego na trwałych użytkach zielonych w jednym z gospodarstw Wielkopolski. Badania polegały na przeprowadzeniu obserwacji nad zachowaniem się zwierząt w dwóch stadach bydła ras limousine i highland w okresie czterech pór roku. Obserwowano częstość wykonywanych przez zwierzęta czynności, takich jak: pobieranie pokarmu, picie wody, przeżuwanie, odpoczynek (leżenie), ocieranie, wylizywanie się wzajemne, walki, wydalanie (moczu, kału). Drugi etap badań polegał na szczegółowym opisie zachowania się zwierząt przebywających na pastwisku. Obserwacje obejmowały stado złożone z: krów matek, młodzieży (do wieku siedmiu-ośmiu miesięcy) i buhaja. W celu realizacji założonych zadań badawczych zastosowano ankietę behawioru – zachowania się zwierząt w stadzie. W obu wybranych do obserwacji grupach bydła, najczęściej wykonywaną czynnością w uwzględnionych godzinach było pobieranie paszy. Najwięcej zwierząt wykonywało tę czynność niezależnie od pory roku między godziną 800 a 900 oraz między godziną 1900 a 2100. W wyniku analizy czasu przeżuwania w sezonach wykazano, że w największym stopniu zaznaczyło się ono w godzinach między 1001 a 1200. wyjątek stanowiły zwierzęta rasy highland, które w okresie letnim dużo chętniej przeżuwały pobraną paszę w godzinach wieczornych. Niezależnie od analizowanej pory roku populacja bydła rasy highland w porównaniu ze zwierzętami limousine charakteryzowała się znacznie częstszym wykonywaniem takich czynności, jak: odpoczynek – leżenie, ocieranie się o różne przedmioty i wzajemna pielęgnacja. W czasie prowadzonych badań zaobserwowano mały dystans indywidualny między krowami i cielętami, natomiast buhaje znajdowały się w znacznie większej odległości od pozostałych osobników w stadzie. Reakcją na naruszenie dystansu była agresja lub ucieczka – oddalenie się z tego miejsca. Podczas wzajemnej pielęgnacji dystans ten niezależnie od wieku i płci zanikał. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji można wnioskować, że hierarchia w stadach obu ras była wyraźnie uzależniona od płci zwierzęcia, wieku, masy ciała, czasu pobytu w grupie oraz temperamentu. Gdy krowa wchodziła w fazę rui właściwej, buhaj okazywał niepokój, charakterystyczne wycie i porykiwanie oraz dominację, co szczególnie wyraźnie zaznaczyło się w stadzie bydła rasy highland. W czasie aktu płciowego samica była łagodna i spokojna, natomiast u samca zaznaczało się podenerwowanie, a w przypadku buhaja rasy highland zaobserwowano wyraźnie zaznaczoną agresję. Zauważono, że samica na dwa-trzy dni przed porodem oddala się od stada w ustronne miejsce. Czas trwania porodu był zróżnicowany, jałówki cieliły się dłużej, a u krów poród trwał zazwyczaj 20-30 min. W analizowanej grupie bydła limousine krowy cieliły się w 99%, a jałówki w 97% bez żadnej pomocy. Nie zaobserwowano komplikacji porodowych w stadzie bydła rasy highland. Stwierdzono bardzo wczesne pobieranie przez nowo narodzone cielęta obu ras paszy stałej, co najczęściej było spowodowane ciekawością i naśladowaniem zachowań matki. Zaobserwowano, że krowa matka chroniła swoje cielę i jego terytorium, zaganiając je i odpędzając inne zwierzęta.
Pełen tekst dostępny w języku angielskim w formacie Adobe Acrobat: https://www.npt.up-poznan.net/pub/art_5_26.pdf
| MLA | Pytlewski, Jarosław, et al. "Preliminary observations on behaviour of limousine and highland cattle." Nauka Przyr. Technol. 5.3 (2011): #26. |
| APA | Jarosław Pytlewski, Ireneusz Antkowiak, Ryszard Skrzypek (2011). Preliminary observations on behaviour of limousine and highland cattle. Nauka Przyr. Technol. 5 (3), #26 |
| ISO 690 | PYTLEWSKI, Jarosław, ANTKOWIAK, Ireneusz, SKRZYPEK, Ryszard. Preliminary observations on behaviour of limousine and highland cattle. Nauka Przyr. Technol., 2011, 5.3: #26. |
Jarosław Pytlewski
Katedra Hodowli Bydła i Produkcji Mleka
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
ul. Wojska Polskiego 71 A
60-625 Poznań
Poland
e-mail: jarekpyt@jay.up.poznan.pl