Wstęp. W artykule przedstawiono propozycje projektowe zagospodarowania doliny rzeki Maskawy w Środzie Wielkopolskiej i na ich podstawie omówiono możliwości odzyskania wartości krajobrazowych oraz rekonstrukcji relacji przyrodniczo-krajobrazowych i przestrzenno-użytkowych miasta z rzeką. Dolina Maskawy jest cennym przyrodniczo „zielonym” zapleczem dla miasta i wymaga działań dla odzyskania i utrzymania wysokich walorów krajobrazowo-użytkowych.
Materiał i metody. Na wstępie wykonano inwentaryzację fotograficzną stanu istniejącego. Następnie, metodą graficzno-opisową, na podstawie inwentaryzacji i wizji w terenie, dokonano syntetycznej oceny walorów i wartości krajobrazu doliny Maskawy. Analizie poddano również istniejące związki przestrzenno-funkcjonalne miasta z rzeką. Na tej podstawie wybrano obszary o największym potencjale przestrzenno-krajobrazowym i użytkowym, dla których opracowano koncepcje zagospodarowania.
Wyniki. Maskawa tworzy po stronie wschodniej Środy Wielkopolskiej rozległą i krętą dolinę, na której obszarze na północnym skraju miasta utworzono sztuczny zbiornik – Jezioro Średzkie.
Po stronie południowej miasta, za torami kolejowymi, przez tereny podmokłe przepływa drugi ciek – Struga Średzka – dopływ Maskawy. Fragment doliny Maskawy na odcinku pomiędzy Jeziorem Średzkim a miejscem połączenia ze Strugą Średzką ma szczególnie korzystne walory użytkowo-krajobrazowe, które mogą stanowić cenne „zielone” zaplecze dla miasta. Obszar ten leży w sąsiedztwie terenów mieszkaniowych i usługowych, co zapewnia szybki i bezpośredni dostęp do rzeki. Obecnie tylko północna część tego odcinka doliny, w rejonie tamy przy jeziorze, jest częściowo zagospodarowana. Wykonane analizy wykazały potrzebę przywrócenia utraconych i wytworzenia nowych związków przestrzenno-funkcjonalnych miasta z tym fragmentem doliny Maskawy. Wynikiem prac są koncepcje zagospodarowania terenu Łazienek Średzkich w strefie północnej i dużego obszaru obejmującego wschodnią strefę miasta wraz fragmentem doliny Maskawy.
Wnioski. Środa Wielkopolska nie posiada w swoim sąsiedztwie dużych terenów zieleni (lasów), które mogłyby stanowić tereny rekreacyjne dla mieszkańców. Istniejące uwarunkowania fizjograficzne – duży zbiornik i ciek wodny w sąsiedztwie obszarów zabudowy – stanowią cenny przyczynek do utworzenia i odtworzenia obszarów o wysokich walorach użytkowo-krajobrazowych,
a powstałe związki przestrzenne i funkcjonalne miasta z rzeką mogą oddziaływać korzystnie na krajobraz miejski.
Pełen tekst dostępny w języku polskim w formacie Adobe Acrobat: https://www.npt.up-poznan.net/pub/art_11_35.pdf
00207
| MLA | Szumigała, Paweł, and Piotr Urbański. "Dolina Maskawy w Środzie Wielkopolskiej – możliwości odzyskania wartości krajobrazowych." Nauka Przyr. Technol. 11.4 (2017): #35. https://doi.org/10.17306/J.NPT.2017.4.35 |
| APA | Paweł Szumigała, Piotr Urbański (2017). Dolina Maskawy w Środzie Wielkopolskiej – możliwości odzyskania wartości krajobrazowych. Nauka Przyr. Technol. 11 (4), #35 https://doi.org/10.17306/J.NPT.2017.4.35 |
| ISO 690 | SZUMIGAłA, Paweł, URBAńSKI, Piotr. Dolina Maskawy w Środzie Wielkopolskiej – możliwości odzyskania wartości krajobrazowych. Nauka Przyr. Technol., 2017, 11.4: #35. https://doi.org/10.17306/J.NPT.2017.4.35 |
Paweł Szumigała
Katedra Terenów Zieleni i Architektury Krajobrazu
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
ul. Dąbrowskiego 159
60-594 Poznań
Poland
e-mail: pawelsz@up.poznan.pl